Taht ve teknoloji

 Sancar’ın Nobel ödülünü kazandığı günlerde verdiği röportajlarda Türk gençlere yurtdışına çıkmalarını, ama mutlaka geri dönmelerini öğütlemesi dikkatimi daha çok çekmişti. Dokuz Eylül Üniversitesi İzmir Biyotıp ve Genom Merkezi’nin Yönetim Kurulu Üyesi de olan Prof. Dr. Sancar’ın bu davranışları bana 5 yıl önce İzmir’de yapılan ve büyük heyecan uyandıran bir toplantıyı hatırlattı.

Inovation İzmir (İnovİZ) 1. Küresel Sağlık Konferansı 2005 yılında ESBAŞ’ta yapılmıştı. Toplantının esas amacı onlarca yıldan beri ABD’ye olan beyin göçünün “Beyin gücü” olarak Türkiye’ye dönüşüne altyapı oluşturmaktı. Konferansın ABD ayağını Philedelphia’daki Drexel Üniversitesi’nin yöneticilerinden Prof. Dr. Banu Onaral organize etmişti. Prof. Dr. Onaral’la sohbetim sırasında ABD’de çok önemli seviyelerdeki çok sayıda Türk’ün Nobel ödüllü Prof. Dr. Aziz Sancar’la benzer duygular içerisinde olduğunu fark etmiştim. Hemen hepsi ABD’de sağladıkları başarıyı Türkiye’de aldıkları lise ve üniversite eğitimine borçluydular Devlet halkın ödediği vergilerle yapılan okullarda kendilerini eğitmiş, üstelik ceplerine para koyup burslu olarak ABD’ye göndermişti. Şimdi sıra onlardaydı. ABD için yaptıkları buluşları, bilimsel çalışmaları doğdukları toprakların insanları, aileleri için yapıp Türkiye’ye borçlarını ödemeliydiler.

Bilimde patlama yapma şansımız vardı

Bakın o günlerdeki izlenimlerimi nasıl yazmışım...
Prof. Dr. Banu Onaral, “Her gün olayların arasında taş gibi yuvarlanıp gittiğiniz için sahip olduğunuz zenginlikleri göremiyorsunuz. Halbuki Türkiye bilimde, teknolojide bölgenin en büyük gücü olabilir” diyor.
ABD’deki Türk beyin gücünü bir araya getiren Türk-Amerikan Bilim İnsanları ve Akademisyenleri Derneği eski Başkanı Prof. Dr. Onaral’ın verdiği rakamları duyunca kulaklarıma inanamadım. Halen ABD’de 250 bin Türk yaşıyormuş. Bunların 80 bin kadarı bilim insanı, yönetici, mühendis, doktor gibi entelektüel düzeyi yüksek olan kişiler. ABD’de yaşayan Türkler de bir gün mutlaka geri dönüp yurtdışında edindikleri bilgilerle ülkelerine yararlı olma arzusu yattığını söyleyen Prof. Dr. Onaral, “Bir düşünsenize, 80 bin kişinin yüzde 5’i yüzde 10’u bile katkıda bulunsa Türkiye bilimde patlama yapar” diyor.
Prof. Dr. Banu Onaral, bana ayrıca ABD’deki Türkler arasında yapılan bir ankete göre Türkiye’ye gelirlerse en fazla yaşamak istedikleri kentin İzmir olduğunu söylemişti. O nedenle projeye İzmir’den başlama kararı alınmıştı. Ege Üniversitesi, Dokuz Eylül, Yüksek Teknoloji Üniversitesi gibi pek çok kuruluşun dahil olduğu projede sonradan önemli bir gelişme duymadım. Zaten Türkiye’nin batıdan adım adım kopup, sonunda saray ve tahtın yabancı devlet adamlarına güç ve gelişmişlik göstergesi olarak sunulur hale geldiği son 5 yılda olumlu bir gelişme olsaydı sürpriz olurdu.
Cumhuriyetin 92’nci yılını kutlamaya hazırlanırken geldiğimiz şu noktaya bakın...