Beklenmedik gelişmeler

Bu yorumun yayımlandığı gün  TSK’nin piyade birliklerini  de Suriye’ye gönderileceği haberi Hürriyet sürmanşette yer aldı.

Yine de bölgedeki  beklenmedik gelişmelerin ne olacağını tam olarak anlayabilmek için, herhalde ABD’de kasım ayında yapılacak başkanlık seçimlerinin sonuçlarını beklememiz gerekecek.

Ama bu beklemeler uzadıkça Türkiye’de geleceğe  yönelik  belirsizlikler  artıyor. Belirsizliklerin artması  güven ortamının kaybolması ekonominin patinaj yapmaya başlaması demek.

Yaşadığımız bölge  Ege’yi ele alalım. Turizmdeki çöküşle başlayan ticaretteki gelir kaybı yatak çarşafından, havluya, yumurta  üreticisinden, sabuna onlarca sektörü etkiliyor. Sattığı malın parasını tahsil edemediği  için senedini, çekini, kirasını  ödeyemeyenlerin yarattığı zincirleme  borç krizi yeni halkalar eklenerek uzuyor. 

Daha önce her fırsatta İzmir’e gelen yabancı alıcılar Türkiye’yi güvenlik açısından riskli ülke gördükleri  içinartık  Egeli işadamları Avrupa’ya müşterinin ayağına gidip sipariş almaya  , Afrika’da yeni pazarlar keşfetmeye çalışıyor.

İşsizlikte  tehlikeli tırmanış

Belirsizlik ortamının yarattığı güvensizlik işgücü ve istihdam  istatistiklerine de yansıdı. Yüzde 9.5 olan işsizlik oranı yüzde 11’e yaklaştı. İşin dikkat çekici yanı okulundan mezun olup yeni işgücüne katılanlar artırmıyor işsizlik oranı.  Daha önce çalışırken işsiz kalanların sayısının artmasıyla yükselmiş işsizlik oranları.

Bir başka dikkat çekici nokta ise sanayi yatırım istatistiklerinde görülüyor.  Özel kesimin yeni yatırımlarının miktarı  veya  üretimi artırmak için kapasite artırımları hala beş yıl öncenin  2011 yılı seviyelerinin altında. Nazar boncuğu misali bazı önemli yatırımlar zaman zaman çıkıyor ama Türkiye’nin ihtiyacı için bunlar çok yetersiz.

Yatırımların durması,  işsizliğin önümüzdeki dönemde  daha tehlikeli boyutlarda artması demek.  İşsizliğin artması  üretimin ve tüketimin  azalması,  sosyal huzursuzluk demek.

En başta da belirttiğimiz gibi bütün bu olumsuz gelişmelerin temelinde geleceği görememek yatıyor.  Türkiye’de 15 Temmuz darbesi gibi öylesine ‘Beklenmedik gelişmeler’ oluyor ki , değil yatırım için gereken 3 -5 yıl  ilerisini görme, 3- 5 gün sonrasını görebilmek bile mucize oluyor.

Neyse ki  iş dünyası tecrübeli

Tek tesellimiz Türkiye’de iş dünyasının beklenmedik gelişmelere alışık olması.  Bir gecede değişen kanunlar, son 30 yılda  üst, üste yaşanan ekonomik krizler yatırımcılara işlerin en parlak olduğu dönemlerde bile kara günler için yedek akçe ayırma alışkanlığı edindirdi.

Bugün büyük bir ekonomik darboğaz yaşanmıyorsa her zaman en kötü senaryolara hazırlıklı olunmasından kaynaklanıyor.  Ama bu durum nereye kadar sürer o belli değil.  Eğer bazılarının dediği  gibi Suriye nedeniyle belirsizlik ortamı 10- 15 yıl sürecekse kimse buna dayanamaz.

Türkiye’nin ekonomik geleceği   iç ve dış siyasetteki  ‘Beklenmedik gelişmeler’ in azalmasına bağlı hale geldi.  Belki darbeye rağmen  dövizde, borsada büyük dalgalanmalar olmadı ama ekonominin omurgası üretim çarklarını çevirecek yeni yatırımların çok yavaşlaması birkaç yıl sonrası için ciddi tehditler oluşturuyor.