Piyasalar değişti yatırım alışkanlığımız değişmedi

İmtihan sorusu gibi oldu ama şu bir gerçek, ülke olarak finansal okuryazarlık oranımız o kadar düşük ki, finansal piyasalarda hangi yatırım araçları var, kim, nereye yatırım yapıyor, üç kuruş da olsa yatırım yaparken doğru enstrümanı mı seçiyor maalesef bilinmiyor. Nitekim anlatacaklarım da bunun ispatı.
Geçen yıl vatandaşların büyük bir çoğunluğu yatırımlarını mevduatta, yani faizde değerlendirmiş ki, hanehalkı yatırımlarının yüzde 53’ünü TL cinsinden mevduat oluşturuyor. Yatırım tercihinde ikinci sırayı yüzde 27 ile döviz tevdiat hesabı alıyor. Yani, vatandaş faizden sonra dolar, Euro gibi yabancı paralara yatırım yapmış. 2014’te hanehalkının yatırımları içinde; hisse senedi yüzde 6, kamu ve özel sektör tahvilleri yüzde 3, emeklilik yatırım fonları yüzde 5, diğer yatırım fonları yüzde 4 pay almış. Altın gibi kıymetli madenlerin yatırım tercihi içindeki payı ise yüzde 2’nin biraz üzerinde olmuş.

MEVDUATTAN VAZGEÇEMİYORUZ

Tablo bu. Daha açık bir anlatımla, yatırımlarda yüzde 80 ile en büyük payı bankalardaki TL ve yabancı para mevduatları alıyor. Bu tabloda dikkat çeken nokta ise şu: Bireysel emeklilik sistemi ile birlikte yatırım fonlarına ilgi artıyor ve geçmiş yıllarla mukayese edildiğinde mevduattan yatırım fonlarına kayış olduğu görülüyor. Ki, geçen yıl emeklilik fonları ile diğer yatırım fonlarını topladığınızda, yatırım tercihleri arasında yüzde 9’luk bir paya ulaşıyor. Yatırımlarda durum bu da peki, getirilerde durum nedir? Yine 2014 yılından bahsedeyim ve Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TUİK) resmi verilerini sizlerle paylaşayım. Yatırımını bankalardaki mevduatta değerlendirenler yüzde 5,09 nominal getiri elde etmiş ancak enflasyon ile mukayese edildiğinde yüzde 2,85 yatırımcı kaybetmiş. Yani, para enflasyon karşısında erimiş. Yatırımda risk alıp, borsaya yatırım yapanlar ise nominal olarak yüzde 19’a yakın getiri elde etmiş, enflasyon karşısında ise getiri yüzde 10’a yakın olmuş.
Son dönemde en çok dolardaki artışı konuşuyoruz değil mi; geçen yıl dolara yatırım yapanlar nominal yüzde 11,13 getiri elde etmiş, enflasyondan arındırıldığında ise getiri yüzde 3’e yakın olmuş. Hadi bir de altından örnek vereyim; 2014’te altın yatırımcısı nominal yüzde 9’a yakın getiri elde ederken, enflasyondan arındırıldığında sadece yüzde 0,74 kazanmış.

YATIRIM ALIŞKANLIKLARI

Rakamlarla çok da fazla kafanızı karıştırmadan, son bir veriyi daha paylaşayım. Geçen yıl emeklilik fonları hariç, vatandaş, yaptığı yatırımlardan ortalama yüzde 0,5 getiri elde etmiş.
Peki, tüm bunlar ne anlama geliyor? Bundan 10 yıl önce de en çok tercih edilen yatırım aracı mevduattı, halen de mevduat. Kabul ediyorum, yıllar öncesinde enflasyonun, dolayısıyla da faizlerin yüksek olduğu dönemde mevduat iyi bir yatırım aracıydı ve kişiler bu sayede paradan para kazanıyordu. O dönemler bitti ama yatırım alışkanlığı değişmedi. Açıkça söyleyeyim, vatandaş, ‘risk almayayım, az olsun, benim olsun’ zihniyeti ile hareket ediyor ama maalesef bırakın azı; birikimler ya da tasarruflar enflasyon karşısında eriyor.
Özetle, yatırım alışkanlıklarımızı değiştirmemiz gerekiyor ki, son yıllarda yatırım fonları ile bu alışkanlığın biraz da olsa değiştiği görülüyor.
Son olarak şu da belirteyim: Bundan sonra her 15 günde bir Finansal Yaşam Sayfası’nda sizlere yatırımlar, yatırım ve emeklilik fonları hakkında bilgi vereceğiz; biraz da finansal okuryazarlığa değineceğiz. Bu konularda merak ettikleriniz varsa sorabilirsiniz.