Emeklilik sisteminde yeni düzenleme 1 Ekim’de başlıyor

Bİreysel emeklilik, emeklilik mi, yoksa tasarruf sistemi mi? Bir süredir tartışılan konu, bu. En az 56 yaşında emekli olunduğuna göre; evet, bir emeklilik sistemi. Küçük tasarruflar, uzun vadeli sisteme yatırıldığı, devlet de katkı yaptığı için; doğrudur, bir anlamda da tasarruf aracı.
Ancak mevcut haliyle bireysel emekliliğin eksik tarafı, sosyal güvenlik sistemindeki gibi ömür boyu maaşa imkan tanımaması. O nedenle, bugün için sistemden emekli olanlar ya birikimlerini topluca alıp ayrılıyorlar ya da tasarruflarını biraz daha değerlendirmek için bekliyorlar. ‘Emeklilik mi, tasarruf mu’ tartışması da buradan kaynaklanıyor.
İşte, 1 Ekim’den itibaren bu eksik taraf da tamamlanıyor ve Hazine Müsteşarlığı, Türkiye’de yıllık gelir sigortası uygulamasını başlatıyor. Yani, bireysel emeklilikten emekli olanlar tıpkı sosyal güvenlik sisteminde olduğu gibi ömür boyu emekli maaşı alabilecekler. Peki, yeni düzenleme nasıl olacak? Anlatayım:

ÖMÜR BOYU MAAŞ

Bireysel emeklilikten, emekliliğe hak kazandınız. Birikiminizi topluca alıp, sistemden ayrılmak yerine, ömür boyu maaş alabilecek ya da birikiminizin bir kısmını kendinize ayırıp, kalanını maaşa bağlatabileceksiniz. Bunun için de ister kendi emeklilik şirketinizden ister başka bir şirketten yıllık gelir sigortası sözleşmesi yapacaksınız; birikiminizi de bu sisteme aktaracaksınız.
Şirket, birtakım hesaplama yöntemleri ile hem kalan ömrünüze hem de sisteme yatırdığınız toplu birikiminize göre aylık maaşınızı belirleyecek. Birikiminiz, bir taraftan yatırım araçlarında değerlendirilirken, diğer taraftan da size ömür boyu maaş ödenecek. Daha açık şöyle anlatayım: Diyelim ki, toplam 100 bin lira birikim ile 60 yaşında emekli oldunuz ve bunu da yıllık gelir sigortasına aktardınız. Şirket, yaptığı hesaplama ile size 75 yaşına kadar ömür biçti ve aylık da 700 lira maaş bağladı. Eğer, 80 yaşına kadar ya da daha uzun yaşarsanız; şirket, ömür boyu maaş taahhüdünde bulunduğu için size her ay 700 lira maaş ödemek zorunda kalacak. Yok, sözleşmede belirlenen 75 yaşından daha kısa yaşarsanız, ödenen aylık maaşlardan arta bir birikiminiz kaldıysa, şirketin olacak. Yani, varislere bir ödeme yapılmayacak.

ENFLASYONA ENDESKLİ

Eminim birileri, ‘kardeşim bunlara ne gerek var, alırım toplu birikimimi, götürür faize yatırırım, hem aylık maaşımı alırım hem de anaparam kalır’ diyecektir. Ekim ayında başlayacak gelir sigortası uygulaması, enflasyona endeksli olacak. Şöyle ki: Hani şu, yıllık gelir sigortasına aktardığınız, şirketlerin de yatırım enstrümanlarında değerlendirecekleri, size de aylık maaş ödeyecekleri toplum birikiminiz var ya; işte o birikiminizin getirisi, enflasyonun altında olmayacak. Yani şirketler, birikiminizi yanlış da yönetse, size enflasyonun altında getiri vermeyecek, paranızı eritemeyecek.
Şunu da belirteyim: Yeni uygulama sadece bireysel emeklilik katılımcılarına yönelik değil. Toplu parası olup, emekli aylığı ya da ömür boyu maaş almak isteyen herkes yıllık gelir sigortası sistemine girebilecek.
Son olarak naçizane bir tavsiyede de bulunayım. 25-30 yaşında bireysel emekliliğe girip, aylık 100-200 lira gibi küçük tasarruflar yatırarak, 56 yaşında emekli olacaklar için ömür boyu maaş konusunda sorun yaşanmayacaktır. Çünkü birikim tutarı yüksek olacaktır. Ancak 40 yaşından sonra sisteme girenler, dişe dokunur bir emekli maaşı istiyorlarsa, açıkça söyleyeyim, bu iş küçük tasarruflarla olmaz. Ya beklenti çıtasını düşük ya da tasarruf oranlarını yüksek tutacaklar.