En komik Hacivat

Zeki Alasya’nın gidişiyle ilgili en vurucu cümleyi, onunla hem sahnede hem filmlerde çok kez birlikte oynamış Ayşen Gruda söyledi: “Bugün her evden bir cenaze çıktı...”

Alasya’yla tanışmamıştım. Hem kaybına üzülüyorum hem beraber çalışma fırsatı bulamadığım için bencilce hayıflanıyorum. Oysa galiba onun en olağandışı özelliği bunun tam da tersiydi. Önemli komedyenlerde ender bulunan bir vasfı vardı onun: Hiç bencil bir aktör değildi.

Golcü Kavuklu ile pasör Pişekar

Komedide bazı roller golcü, bazı roller pasördür. Kavuklu, halk adamıdır, hatalar yapar, şakalar patlatır, herkesi güldürür. Pişekar onun yanındaki kültürlü, nazik, aklıbaşında adamdır. Kavuklu’ya pas atar. İkisi bir araya gelmeden komedi çıkmaz. Hacivat aklıselimiyle Karagöz’ün pasörüdür. Daha çağdaş komedilerde de üç aşağı beş yukarı aynı durumu görürüz. Golcü-pasör formülü hep iyi çalışır.

Güldürebilen olgun Hacivat

Sinema, tiyatro ve televizyon komedilerinde genellikle en çok güldüren adamlara eşlik edenler, daha düz oynayan, dramaya yatkın aktörlerdir. Zeki Alasya ise bu konuda ilginç bir istisnadır. Hem kitleleri kahkahayla güldürebilen hem de partnerinin yanında Hacivat’lığı olgunlukla kabul eden biridir. Performansının komedi dozunu düşürmeden, Karagöz’ün alacağı alkışı çalmamayı başaran farklı bir aktördür o.

Kestirme yolla güldürdü

Sinemada, Zeki-Metin, bazen köylü, bazen kenar mahalleli ama çoğunlukla gariban, yırtmaya çalışan tipleri oynadılar. O yıllarda ikilinin ‘Şişman’ı olarak bilinen Alasya; çocuksu, sakar halleriyle, zaman zaman kitleleri ‘Zayıf’tan daha ‘kestirme yolla’ güldürdü. Yuvarlanır, pot kırar, yanlışlıkla sarhoş olup ortalığı birbirine katardı.

Gönüllü fırsat tanıdı

Metin ise genelde romantik hikâyenin esas çocuğu, ikilinin akıllısı, komiği bol tutulmuş ‘jön komiği’ olurdu. Filmler dikkatle seyredilirse, ‘seyirciye kolay geçen komedi’yi kolayca çıkartan Alasya’nın, birçok sahnede geride durup, Akpınar’ın, mesela bir mimik, incecik jest, olağanüstü orijinal bir tonlamayla ışıltılı bir komedi anı yaratmasına, gönüllü olarak fırsat tanıdığını görülür.

Rol çalmaya doğuştan aşılı

Zeki Alasya, belki tek başına o ‘saf, sakar ve ortalık karıştırıcı şişman’la solo atabilecekken, ikilinin dengesini tutmayı bilmiş, bazı sahnelerde kendini görünmez kılmayı tercih etmiştir. İyi komedyenlerin ister istemez tutulduğu ‘rol çalma’ hastalığına, Alasya doğuştan aşılıdır. Bu iki istisnai yetenekli adam, belki o yüzden çok uzun yıllar birlikte çalışabilmiş.

Siyasi mizahın en popüleri

Sahnede de Zeki-Metin’in uyumu ve paslaşması müthiştir. Büyük ilgi gören, sonrasında da video kasetlere kaydedilip milyonlara ulaşan ‘Beyoğlu Beyoğlu’, ‘Yasaklar’, ‘Aşk Olsun’, ‘Deliler’ vs. gibi müzikli komediler, belki siyasi mizahın en popüler olmuş örnekleridir. Zira hem tuhaf hem hüzünlüdür ki, o yıllar mizah için şimdikinden daha özgür yıllardır. Skeçlerde iktidar ve güçlüler kıyasıya eleştirilir, kolay anlaşılır esprilerle sivri bir hiciv yapılır. Zeki Alasya “Sanatçı aksak gördüğü şeylerin üzerine cesaretle gitmelidir” der 2009’daki bir röportajda.

Meselesi güldürmek ve anlatmaktı

Belki meselesi kendi yeteneğinin altını çizmek değil, güldürmek ve bir şey anlatmak olduğundan, Alasya performans alanına dair kapris yapmamıştır.
Akpınar’ın gülmekten ağlatan tiplerine zemin hazırlayan, aklıbaşında insanları da tevazuyla canlandırmıştır, sazı eline alıp unutulmaz tiplemeler de çıkarmıştır. Galaksi Taksi’de kurnaz taksicinin sade vatandaş müşterisidir. Geride durur, rol arkadaşının alkış almasını zevkle izler.

Hacivatlığı zevkle kabul etmek...

Oysa ‘Yasaklar’da yazlık kampta kural koymaktan hunharca zevk alıp pis pis gülen yönetici unutulmazdır. Hem güldürebilmek, hem Hacivat’lığı zevkle kabul etmek.. Hatta bazen Karagöz’den sahne çalmadan seyirciden kahkaha alabilmek.. Bunlar Alasya’nın yegâneliğidir. Son yıllarda rol aldığı film ve dizilerde, daha babacan, dramatiğe yakın roller oynadı. Ama tekniği ve tecrübesi sayesinde aynı sıcaklığı hissettirdi.

Tam hayaller kurmaya başlamıştım ki

Zeki-Metin’i birkaç gün önce TV’de bir inşaat malzemesi reklamında seyrettim. Reklamda, yine ikilinin filmleri gibi, saf olan, hata yapan oydu. Yıllardır birlikte oynamadıkları halde ne kadar özlediğimizi hissettim. Tam hayaller kurmaya başlamıştım ki...
Zeki Alasya birinci sınıf bir komedyendi. Komedi zamanlaması mükemmeldi. Ama bu belki ‘gelmiş geçmiş en komik Hacivat’ın bizi terk etme zamanlaması berbattı.