İyi şiiri bilmek

Yazının başlığını okuyanların itirazını biliyorum.

Her iyi şair, şiir bilgisine sahip değil midir?

Böyle soruların kesin yanıtını bir türlü veremem.

Çünkü kimi iyi şairler şiir üzerine yazmazlar yani kısacası poetika ile ilgilenmezler.

Yanlış anlaşılmasın, şiir üzerine yazmak iyi şairliğin olmazsa olmazı da değildir...

Fakat, bir şair antoloji yapmak istiyorsa, işte o zaman şiiri bilmesi gerekir.

Çünkü tek tek şairleri değerlendirirken, onları şiir tarihindeki farklı odalarda ağırlayacaktır.

OKUR NEDEN BU ANTOLOJİYİ EDİNMELİ?

Metin Cengiz’in ‘Eleştirel Çağdaş Büyük Türk Şiiri Antolojisi’ (1920-2015) sıraladığım öğeleri bir arada sunuyor. Baştaki ‘Kitap Üzerine’ yazısını okuduktan sonra sayfalarını çevirmeye başlayın.

Bazı satırları, kitabı tanıttığı, diğer antolojilerden farkını ortaya koyduğu için okumanızı isterim: “Antolojinin işlevi şiiri sevdirmek değil, geleneği işaret etmek ve bu gelenekte yer alan şairlerin yerlerini göstermektir.

Kitabın içinde yer alan yazılar, çağdaş Türk şiirinin gelişme sürecini ve seyrini Cumhuriyet’in kuruluşundan bu yana günümüze değin ele alan, bu yüzyıllık dönemde Türk şiiri poetikasındaki değişim / dönüşümü ana hatları ile ve bu hatları belirgin bir biçimde gösterecek şairlerin poetikalarını gösteren, değerlendiren / eleştirel aklın süzgecinden geçiren yazılardan oluşmaktadır.

(...) Bu antolojide yer verilen şairlerin şiirlerini eleştirinin süzgecinden geçirirken her şairin, kendi şiirinin niteliğini anlamaya uygun okumalar yapıldı. Yani yalnızca belirli, öne çıkan eleştiri anlayışlarından yola çıkılarak, şablonlara göre ele alınmadı nesne edinilen poetikalar. Yalnızca çağdaş eleştiri anlayışlarından yararlanmak yerine şiir biliminden de alabildiğince yararlanıldı.”

ÖZNELLİĞİN ZALİM TUZAĞINA DÜŞMELERİNDEN RAHATSIZ OLURUM

Bu uzun alıntıyı yapmamın nedeni, okurun neden bu antolojiyi edinmesi gerektiğini izah etmesidir.

Antoloji yapanların, öznelliğin zalim tuzağına düşmelerinden rahatsız olurum.

Hele öznelliği böbürlenerek savundukları zaman, o antolojinin antoloji olma özelliği kaybolmuştur.

Bu önem verdiğim iki gerekçeye de, Metin Cengiz itibar etmiş.

Antolojide Kullanılan Yöntem, birçok okurun ilgisini çekecek, olumlu yaklaşımlarını sağlayacaktır. Hazırlanma yöntemi nasıl?

1. Şiir poetikasıyla (anlayış),

2. Biçemsel (üslup) özellikleriyle,

3. Dönemi içindeki önemiyle,

4. Şiire varsa katkısıyla,

5. Kendi dönemi içinde varsa çığır içindeki öncü rolüyle.

127 şair yer alıyor antolojide.

Antolojiye giren şairlerin sayısı, antolojinin kuşatıcı anlayışını yeterince kanıtlamaktadır.

Şairler hakkındaki değerlendirme, ürünlerinden seçmeler elbette bir öznel durumun izini sürer.

Ama seçimin genişliği bile bir nesnellik göstergesidir.

Her zaman söylerim; antolojilerin bir yararı da şiir okurunu tek tek kitaplara yönlendirmesidir.

Metin Cengiz’in antolojisi şiiri ve şairleri tanıttığı kadar bir şiir tarihi hüviyeti de barındırıyor.

Sık sık başvuracağınız, iyi hazırlanmış bir antoloji.