Eski Ankara’yı fotoğraflardan izlemek

Yıldız Albümleri’nin bizim fotoğraf ve siyasal tarihimizdeki önemini çoğumuz biliriz. Rahmetli dostumuz eski Üniversite Kütüphanesi Müdürü Nurettin Kalkandelen, Yıldız Albümleri’nin nasıl talandan kurtulduğunu bize anlatmıştı. Hafızamız yanıltmıyorsa Yıldız Albümleri’ni koruyan, bugüne kalmasını sağlayan babası Kalkandelenli Ali Sabri Bey’di.
Bu kez o albümlerden başka bir şehrin fotoğraflarını seyrediyoruz: “Yıldız Albümleri’nde Ankara Fotoğrafları”*
Bu albümü Uğur Kavas hazırlamış.
Fotoğraf ne zaman önem kazanmıştır?
BYEGM Genel Müdürü Murat Karakaya bu sorunun yanıtını veriyor:
“II. Mahmud döneminde başlayan fotoğraf serüvenimiz, II. Abdülhamid’in fotoğrafa duyduğu büyük ilgi sayesinde en fazla değer gördüğü devri yaşamıştır. II. Albülhamid’in emriyle hazırlanan ve ismini muhafaza edildiği Yıldız Sarayı’ndan alan, ‘Yıldız Albümleri’ içerisinde 911 albüm olduğu bilinmektedir. İşte bu albümler, II. Abdülhamid’in ‘göz’ü, sarayın ‘aynası’, dünyanın ‘arşiv’i olmuştur.
Fotoğrafın en fazla değer gördüğü devir II. Abdülhamid devridir. II. Abdülhamid, fotoğrafın en büyük koruyucusu ve destekleyicisi olmuştur. Bazı kesimlerin lanet okuduğu, bazı kesimlerin de göklere çıkardığı Abdülhamid, fotoğrafa yoğun bir ilgi duymuş ve fotoğrafın gücünü her zaman kabul ederek fotoğrafı bir anlamda saray dışının aynası olarak kullanmıştır.”

***

ALBÜMÜN içindekiler bölümünde fotoğrafların sıralaması yer alıyor.
Uğur Kavas, II. Abdülhamid döneminde Ankara fotoğraflarının toplu bir albüm halinde yayınlamadığını belirtiyor. Daha çok fotoğraf olabileceğini ama ne yazık ki bunların, “yılların ve kimyasalların acımasızlığına uğradığına” değiniyor. Bazı fotoğrafların kenar süslemelerinden söz ediyor.
Fotoğraflara bakıldığında, bunların daha çok asker fotoğrafçılar tarafından çekildiği kanısına varıyor Kavas.
Fotoğrafların kimler tarafından çekildiği konusunda şöyle detaylı bir bilgi veriyor araştırmacı:
“Ancak ne yazık ki Ankara’nın, II. Abdülhamid dönemine ait fotoğrafları, bazı yayınlarda yer almakla birlikte, toplu olarak bir albüm halinde yayımlanmamıştır. Fotoğraf tarihçesi Engin Özendes’in, Osmanlı İmparatorluğu’nda Fotoğrafçılık (1839-1919) adlı kitabının 77. sayfasında yer alan Ankara Vilayeti bölümünde fotoğrafçı olarak sadece Djevahirdjan (Cevahirciyan), Gustave Fougere, Moughamian Freses (Ludvingson kardeşler) ile Max Fruchtermann’ı da ekleyebiliriz. Her ikisi de İstanbul kökenli olmalarına karşın Ankara fotoğrafları çekmiş ya da çektirmiştir.”
Her fotoğrafın yanında açıklama yer alıyor.
Kitabın sonunda Faydalanılan Kaynaklar ve yazar hakkında bilgiyi bulabilirsiniz.

***

ESKİ Ankara’nın görülmesi gereken fotoğrafları.

Yıldız Albümleri’nde Ankara Fotoğrafları / Haz.: Uğur Kavas / T.C. Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü