Vergi incelemesinde iletişimin önemi

En azından ‘uyku saatin gelmedi mi’ sorusu sıkça tekrarlanıyor bizim evde de.

Oğlum, ilkokul dördüncü sınıf öğrencisi... Hürriyet’ de, Özgür Bolat’ın yazılarından tüyolar alıp baba olarak iletişimimi gözden geçiriyorum ben de...  ‘Çocuğunu Ödülle Cezalandırma’ diyor mesela... Anne babaların ‘ezberi bozuluyor’ tabiatıyla. Bolat, “Tutarlılık, çocuk için neden çok önemlidir?” ve “Bir çocuk neden inatçı olur?” gibi başlıkların altında kritik soruların cevabını veriyor. Çocukla iletişimin önemini ortaya koyup, fark edilemeyen detaylara ışık tutuyor.

 Fark edilemeyen detaylar Maliye ile iletişimde de önemli... Verginin çerçevesi yasalarla çizilmiş. İlaveten tebliğler, özelgeler, içtihatlar... ‘Her şeyin yazılı-belgeli olduğu vergide, iletişimin nasıl bir önemi olabilir ki?’ denilebilir.

İlk olarak uzlaşmadan bahsedeyim... Ödenecek vergi ve ceza için bir nevi  pazarlığa oturuluyor... Uygulamada; denetim sonucu çıkan vergi ve cezanın belki yarısı, belki daha fazlası ortadan kalkabiliyor. Uzlaşma sürecinde iletişim ön planda. Ödenecek verginin-cezanın sonucuna direkt etki edilebiliyor. Vergi incelemesi sürecinden de bahsedeyim. Vergi incelemesine başlandığında mükelleften defter, belge istenir... Sonra ara ara sorular sorulur, tekrar ilave bilgi ve belgeler istenir... Yapılan izahatların ve sunulan belgelerin tasnifi, kayıtlarla tutarlılığı, incelemenin seyrini belirler.  İletişim iyi yürütülmezse, verilen bilgilerle kayıtlar arasında tutarlılık olmazsa ‘Kısmi’ başlayan inceleme ‘Tam incelemeye de’ dönüşebilir. Sonrasında rapor yazımı süreci var. Raporda yazılacaklar gözlemlere ve iletişime göre de oluşacaktır. Devamında  Rapor Değerlendirme Komisyonu var. Bu komisyon, mükellefi ‘dinleyebiliyor da’. Rapordaki eleştirilere karşı mükellef, muhasebe kayıtlarını sözlü olarak komisyonda savunabiliyor... Daha devamında yukarıda da bahsettiğim uzlaşma görüşmesi var... İletişimin iyi yürütülmesi hep sonuca etki ediyor. 

Şu hususu da belirtelim bu arada... Bahsettiğimiz iletişim süreci, hileli işlemlerin, kaçakçılık suçu oluşturan işlemlerin olmadığı işletmeler için önemli... Söz konusu aykırılıkların olduğu işletmeler için yalnızca kayıt ve belgeler sonucu belirleyecektir. İletişimin pek bir faydası olmayacaktır tabiatıyla...

 İLETİŞİMDE MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ

İletişim tek taraflı değil tabii. Maliye açısından iletişim daha da önemli hatta. Kamu adına görev yapılmakta. Mükellefler, denetim sonucu kesilecek cezalı vergilerin yargı da iptal edilmesi durumunda neden bu cezalara muhatap olduklarını anlayamazlar. Mükellefler, mahkemede iptal olacak cezanın mükellef için ‘telafisi olmayan kayıplar’ yaratacağını Maliye’den görmesini bekler.

Bir başka husus zaman aşımı süresi... Maliye Bakanı bizzat açıkladı “Beş yıllık zaman aşımı süresi oldukça uzun. Maliye’nin de sıkı çalışmasını engelliyor, ‘Beş yıl nasıl olsa uzun bir süre’ yaklaşımının son bulması için zaman aşımı süresini üç yıla indireceğiz” dedi. Maliye-Mükellef iletişimi için önemli bir adim zaman aşımının üç yıla inecek olması... Hakikaten de üzerinden beş yıl geçmiş işlemler hakkında incelemeye tabi olmak, kayıtları ve gerekçelerini hatırlayıp Maliye’ye anlatmak mükellefler açısından oldukça zorlu bir süreç...

Geçtiğimiz ay (25 Ekim 2016 tarihli Resmi Gazete) Maliye, iletişimini güçlendirmeye yönelik yeni düzenlemeler yaptı. Üç ayrı yönetmelikte yapılan değişiklikle; inceleme sırasındaki mükellef hakları genişletildi. 

Yönetmelik değişiklikleri sonrasında; 

 İsteyen mükelleflere; tutanak imzalanmadan önce, tutanağa geçirilmesi istenen itirazlar konusunda hazırlık yapmak üzere iki gün süre verilecek, 

 Vergi incelemesi sırasında, Rapor Değerlendirme Komisyonu’ndan sözlü olarak dinlenilme talebinde bulunan mükelleflere, komisyona gelmeden önce rapor özeti verilecek, 

 İnceleme konusu dışında mükelleften bilgi ve belge talebinde bulunulamayacak, 

 Defter ve belgelerin istenmesine ilişkin yazıda, on beş günden az olmamak üzere mükellefin ibraz süresi olduğu belirtilecek, 

 Yapılan vergi incelemesi sonucunda eleştiriyi gerektirecek herhangi bir konu yoksa da, bu durum mükellefe yazı ile bildirilecek. 

 İlgili Yönetmelikler: Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelik,  Vergi Denetim Kurulu Yönetmeliği, Rapor Değerlendirme Komisyonlarının Oluşturulması İle Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik.